Ne njerëzit kemi aftësinë për të mësuar, për të arsyetuar dhe për të zgjidhur problemet. Ne jemi të vetëdijshëm për praninë, mendimet dhe ndjenjat e të tjerëve. Ne praktikojnë artin e mashtrimit. Ne jemi krijues. Ne mendojmë në mënyrë abstrakte. Ne kemi gjuhë dhe e përdorin atë për të shprehur idetë tona. Të gjitha këto janë ndoshta shenja të inteligjencës. Shkencëtarët mund të mos bien dakord për përkufizimin e plotë të inteligjencës – por ata përgjithësisht pajtohen me idenë se njerëzit janë shumë inteligjentë.
Megjithatë edhe gjallesa të tjera nga mbretëria e kafshëve shfaqin shenja inteligjence. Më poshtë janë disa nga kafshët më të zgjuara.
12- Bletët kanë një zgjuarsi të madhe përsa i përket kryerjes së detyrave në grup. Një bletë e vetme nuk mund të jetë e zgjuar vetëm, por në grup po. Secila prej tyre ndjek rregullat në pozicionin që i takon. Vendimet e koshereve të bletëve janë të marra në mënyrë shumë demokratike.
11- Oktapodi është një nga kafshët më të zgjuara të detit. Edhe pse është një kafshë shumë pak e kuptuar nga studiuesit, këta vazhdimisht zbulojnë të reja rreth aftësive mahnitëse të oktapodit. Oktapodët luajnë, arrijnë të zgjidhin probleme dhe kanë një memorie jo shumë të shkurtër.
10- Pëllumbi ka një aftësi të shkëlqyer për të njohur veten në pasqyrë, mund të kujtojë shumë pamje dhe arrin të rikthehet në shtëpi pavarësisht distancave të largëta. Dihet se pëllumbat janë përdorur gjatë luftës si postierë të çmuar për aftësinë e tyre për të kujtuar njerëz dhe vende pas shumë vitesh. Pëllumbat gjithashtu e ndajnë vëmendjen mes stimujve të shumtë në të njëjtën kohë, për të kryer detyra të ndryshme në një periudhë të shkurtër kohe.
9- Sorrat. Zogjtë janë ndër kafshët më të zgjuara. Në krye të listës së këtyre shpendëve qëndrojnë sorrat. Sorrat janë të vetëdijshëm për veten e tyre dhe janë në gjendje të numërojnë. Ato arrijnë të zgjidhin detyra të ndryshme në mënyrë spontane. Një studim i fundit ka zbuluar se sorrat e kuptojnë parimin e Arkimedit, prandaj ata e kanë të lehtë të marrin ushqimin në nivele të ndryshme të ujit.
8- Derri është një nga surprizat e këtij grupimi. Mendohet se derrat kanë emocione, ndjeshmëri dhe mërziten shumë shpejt. Disa thonë se derrat trajnohen më shumë sesa qentë. Një shenjë e zgjuarsisë së derrave doli në pah në një eksperiment të kryer në vitin 1990. Derrat u trajnuan që të lëviznin kursorin e një projektori videoje sa herë që ata shihnin një imazh të përsëritur dhe rezultoi se ata e bënë po aq mirë këtë detyrë sa shimpanzetë. Derrat ëndërrojnë dhe njohin emrat e tyre.
7- Macet janë të përshtatshme. Ashtu si të zotët e qenve, edhe ata të maceve i kanë trajnuar kafshët e tyre, si të ulen, të kërcejnë. Macet i mësojnë sjelljet duke vëzhguar dhe duke imituar. Por t’i trajnosh macet është më e vështirë se sa të trajnosh qentë. Macet arrijnë të imitojnë edhe boritë e makinave.
6- Qeni është miku më i mirë i njeriut, shumë i lehtë për t’u trajtuar, shumë miqësor dhe arrin të kuptojë komanda. Qentë mund të identifikojnë dhe kujtojnë fytyra njerëzish dhe kafshësh që kanë takuar. Kanë ndjeshmëri, bëhen xhelozë dhe nuk i harrojnë personat që u bëjnë keq.
5- Miu është i shquar dhe i përfolur për inteligjencën e tij në kulturat perëndimore. Për shkak se është shumë i ngjashëm psikologjikisht me njeriun, ai përdoret gjerësisht në studime dhe eksperimente shkencore. Minjtë e laboratorit njihen për aftësinë e tyre për t’u arratisur nga kafaze laboratorësh të ideuara nga shkencëtarët më të mirë. Ata mund të përdorin sensin e tyre të mprehtë të nuhatjes dhe dëgjimit për të zbuluar mina dhe bomba. Minjtë mund edhe të identifikojnë mostra njerëzore të pështymës që kanë përmbajtje të bakterit të tuberkulozit. Minjtë tregojnë shenja të eksitimit, humbjes, stresit, madje edhe keqardhjes.
4- Delja është cilësuar nga shkencëtarët britanikë si një kafshë me aftësi instinktive të pabesueshme dhe me një inteligjencë që shkon përtej imagjinatës sonë. Kur janë në kërcënim, delet formojnë grupe të mëdha dhe vrapojnë së bashku larg rrezikut. Delet mund të kujtojnë dhe identifikojnë fytyra të njerëzve dhe kafshëve.
3- Delfini është një kafshë shumë e shoqërueshme. Delfinët mund të njohin kushërinjtë e tyre, edhe pse jetojnë shumë larg tyre për një kohë të gjatë. Arsyeja e kësaj besohet të jetë aftësia e delfinëve për të komunikuar me gjuhën e tyre specifike. Delfinët kuptojnë konceptet numerike dhe janë në gjendje të kuptojnë pyetje që u bëhen për sende jo të pranishme. Ata e marrin informacionin nga të dëgjuarit dhe të parit, kështu që janë gjendje të kuptojnë teksa shohin televizor.
2- Elefanti ka një tru që peshon afërsisht 5 kilogramë. Shkencëtarët kanë vërtetuar se elefantët kanë aftësinë të përdorin objekte të ndryshme për të krijuar lirisht gjëra që nuk i janë udhëzuar. Ata dinë sesi ta pastrojnë ushqimin dhe si të përdorin mjete të caktuara në natyrë. Janë të aftë të kuptojnë komandat njerëzore.
1- Shimpanzeja ka aftësi befasuese të intelektit. Shimpanzetë dinë të krijojnë dhe përdorin vegla, dinë të shkojnë për gjueti në mënyrë kolektive dhe janë të aftë të zgjidhin probleme të vështira. Shimpanzetë dinë të mësojnë shenja komunikimi për t’u marrë vesh me njerëzit dhe mund të kujtojnë emrat e mësuara nëpërmjet shenjave të njerëzve që kanë vite pa i parë.
No comments:
Post a Comment